Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

supplicatio L

  • 1 supplicatio

    supplĭcātĭo, ōnis, f. prières publiques (adressées aux dieux à la suite d'un évènement heureux ou malheureux et qui duraient un ou plusieurs jours); actions de grâces.    - atque etiam supplicatio diis immortalibus pro singulari eorum merito meo nomine decreta est, etc., Cic. Cat. 3, 6, 15: on a décrété aussi en mon nom des actions de grâces aux dieux immortels pour les faveurs exceptionnelles que nous leur devons.    - supplicatio diem unum Romae ad omnia pulvinaria, alterum in Capenati agro indicta, Liv. 27: on fixa un jour de prières publiques à Rome, auprès de tous les lits de parade des dieux (= dans tous les temples), et un second, sur le territoire de Capène.    - praetor urbanus supplicationes per dies quinquaginta ad omnia pulvinaria constituat, Cic. Phil. 14, 14, 37: (le sénat décrète que) le préteur de Rome ordonnera cinquante jours de prières publiques qui seront récitées dans tous les temples.    - ex litteris Caesaris dierum viginti supplicatio a senatu decreta est, Caes. BG. 4: le Sénat, à la suite d'une lettre de César, décréta vingt jours d’actions de grâces.
    * * *
    supplĭcātĭo, ōnis, f. prières publiques (adressées aux dieux à la suite d'un évènement heureux ou malheureux et qui duraient un ou plusieurs jours); actions de grâces.    - atque etiam supplicatio diis immortalibus pro singulari eorum merito meo nomine decreta est, etc., Cic. Cat. 3, 6, 15: on a décrété aussi en mon nom des actions de grâces aux dieux immortels pour les faveurs exceptionnelles que nous leur devons.    - supplicatio diem unum Romae ad omnia pulvinaria, alterum in Capenati agro indicta, Liv. 27: on fixa un jour de prières publiques à Rome, auprès de tous les lits de parade des dieux (= dans tous les temples), et un second, sur le territoire de Capène.    - praetor urbanus supplicationes per dies quinquaginta ad omnia pulvinaria constituat, Cic. Phil. 14, 14, 37: (le sénat décrète que) le préteur de Rome ordonnera cinquante jours de prières publiques qui seront récitées dans tous les temples.    - ex litteris Caesaris dierum viginti supplicatio a senatu decreta est, Caes. BG. 4: le Sénat, à la suite d'une lettre de César, décréta vingt jours d’actions de grâces.
    * * *
        Supplicatio, Verbale. Cic. Supplication.
    \
        Supplicatio. Caesar. Procession generale.

    Dictionarium latinogallicum > supplicatio

  • 2 supplicatio

    supplĭcātĭo ( subpl-), ōnis, f. [id.]; in relig. lang., a public prayer or supplication, a religious solemnity in consequence of certain (fortunate or unfortunate) public events; a day set apart for prayer, either by way of thanksgiving or of religious humiliation, genuflection (cf. obsecratio):

    atque etiam supplicatio diis immortalibus pro singulari eorum merito meo nomine decreta est, etc.,

    Cic. Cat. 3, 6, 15:

    praetor urbanus supplicationes per dies quinquaginta ad omnia pulvinaria constituat,

    id. Phil. 14, 14, 37; so,

    decreta ad omnia pulvinaria,

    id. Cat. 3, 10, 23:

    quorum (prodigiorum) averruncandorum causā supplicationes in biduum senatus decrevit,

    Liv. 10, 23, 1; 5, 23, 4:

    supplicationem habere,

    id. 10, 47, 7; 31, 9, 6:

    fuit,

    id. 37, 3, 5.—Sometimes such a supplicatio was decreed in honor of a victorious general to precede his triumph:

    cui uni togato supplicationem senatus decreverit,

    Cic. Sull. 30, 85:

    ex litteris Caesaris dierum viginti supplicatio a senatu decreta est,

    Caes. B. G. 4, 38 fin.; 7, 90 fin.; Cic. Prov. Cons. 11, 27; id. Pis. 3, 6; Cato ap. Cic. Fam. 15, 5, 2:

    dies quindecim supplicatio decreta est,

    Caes. B. G. 2, 35:

    supplicatio diem unum Romae, alterum in Capenati agro indicta est,

    Liv. 27, 4, 15:

    diem unum supplicatio fuit ob, etc.,

    id. 41, 28, 1:

    in quatriduum supplicationes decernere,

    id. 5, 23, 3; 37, 47, 4; Suet. Caes. 24 fin. al.

    Lewis & Short latin dictionary > supplicatio

  • 3 supplicatio

    supplicātio, ōnis, f. (supplico), I) die öffentliche Demütigung vor Gott, die feierliche Verehrung der Götter durch Gebete u. Opfer, bei glücklichen oder unglücklichen Staatsereignissen, das Dankfest, der Buß- od. Bettag, das Buß- und Betfest, supplicatio omnibus diis (für alle G.), quorum pulvinaria Romae essent, indicta est, Liv.: ad omnia pulvinaria supplicationem decernere, Cic.: supplicationem decernere dis immortalibus pro singulari eorum merito alcis nomine (um jmds. willen), Cic.: decernere supplicationes mortuo, Cic., ei uni togato, Cic.: quindecim dies (auf 14 Tage) od. dierum viginti supplicationem decernere, Caes.: supplicationem per triduum ad omnia pulvinaria habere, Liv.: in quadriduum supplicationes decernere, Liv.: ob recitationem supplicationem decernere, Suet.: decernere eo nomine (um deswillen) supplicationes, Tac.: prodigiorum averruncandorum causā supplicationes in biduum decernere, Liv.: supplicationes per dies quinquaginta ad omnia pulvinaria constituere, Cic.: supplicationes habere, Liv.: unum diem Aesculapio supplicationem habere, Liv.: in Crustumino unum diem ipso loco supplicatio fuit, Liv.: supplicatio quoque earum religionum causā fuit, quibus diis decemviri ex libris ut fieret ediderunt, Liv.: Romae dierum viginti supplicatio redditur, wird zum Danke dargebracht, Caes.: quid in gratulationibus supplicationibusque nisi excellentiorem ornatum adiciunt? Liv. – II) die demütige, unbedingte Ergebung, Amm. 17, 13, 21.

    lateinisch-deutsches > supplicatio

  • 4 supplicatio

    supplicātio, ōnis, f. (supplico), I) die öffentliche Demütigung vor Gott, die feierliche Verehrung der Götter durch Gebete u. Opfer, bei glücklichen oder unglücklichen Staatsereignissen, das Dankfest, der Buß- od. Bettag, das Buß- und Betfest, supplicatio omnibus diis (für alle G.), quorum pulvinaria Romae essent, indicta est, Liv.: ad omnia pulvinaria supplicationem decernere, Cic.: supplicationem decernere dis immortalibus pro singulari eorum merito alcis nomine (um jmds. willen), Cic.: decernere supplicationes mortuo, Cic., ei uni togato, Cic.: quindecim dies (auf 14 Tage) od. dierum viginti supplicationem decernere, Caes.: supplicationem per triduum ad omnia pulvinaria habere, Liv.: in quadriduum supplicationes decernere, Liv.: ob recitationem supplicationem decernere, Suet.: decernere eo nomine (um deswillen) supplicationes, Tac.: prodigiorum averruncandorum causā supplicationes in biduum decernere, Liv.: supplicationes per dies quinquaginta ad omnia pulvinaria constituere, Cic.: supplicationes habere, Liv.: unum diem Aesculapio supplicationem habere, Liv.: in Crustumino unum diem ipso loco supplicatio fuit, Liv.: supplicatio quoque earum religionum causā fuit, quibus diis decemviri ex libris ut fieret ediderunt, Liv.: Romae dierum viginti supplicatio redditur, wird zum Danke dargebracht, Caes.: quid in gratulationibus
    ————
    supplicationibusque nisi excellentiorem ornatum adiciunt? Liv. – II) die demütige, unbedingte Ergebung, Amm. 17, 13, 21.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > supplicatio

  • 5 supplicatio

    Латинско-русский словарь > supplicatio

  • 6 supplicatio

    1) просьба, представленная императору (1. 30. 1, 21. 1. 1 C. 9, 42). 2) всенародное молебствие (1. 5 C. Th. 15, 5).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > supplicatio

  • 7 supplicatio

    thanksgiving; supplication

    Latin-English dictionary > supplicatio

  • 8 supplicātiō (subpl-)

        supplicātiō (subpl-) ōnis, f    [supplico], a public prayer, supplication, religious solemnity, day of prayer, day of humiliation, thanksgiving day, festival: supplicationes per dies quinquaginta constituere: supplicationes in biduum senatus decrevit, L.: dierum viginti supplicatio a senatu decreta est, a thanksgiving for victory, Cs.: supplicatio diem unum Romae indicta, L.

    Latin-English dictionary > supplicātiō (subpl-)

  • 9 subplicatio

    supplĭcātĭo ( subpl-), ōnis, f. [id.]; in relig. lang., a public prayer or supplication, a religious solemnity in consequence of certain (fortunate or unfortunate) public events; a day set apart for prayer, either by way of thanksgiving or of religious humiliation, genuflection (cf. obsecratio):

    atque etiam supplicatio diis immortalibus pro singulari eorum merito meo nomine decreta est, etc.,

    Cic. Cat. 3, 6, 15:

    praetor urbanus supplicationes per dies quinquaginta ad omnia pulvinaria constituat,

    id. Phil. 14, 14, 37; so,

    decreta ad omnia pulvinaria,

    id. Cat. 3, 10, 23:

    quorum (prodigiorum) averruncandorum causā supplicationes in biduum senatus decrevit,

    Liv. 10, 23, 1; 5, 23, 4:

    supplicationem habere,

    id. 10, 47, 7; 31, 9, 6:

    fuit,

    id. 37, 3, 5.—Sometimes such a supplicatio was decreed in honor of a victorious general to precede his triumph:

    cui uni togato supplicationem senatus decreverit,

    Cic. Sull. 30, 85:

    ex litteris Caesaris dierum viginti supplicatio a senatu decreta est,

    Caes. B. G. 4, 38 fin.; 7, 90 fin.; Cic. Prov. Cons. 11, 27; id. Pis. 3, 6; Cato ap. Cic. Fam. 15, 5, 2:

    dies quindecim supplicatio decreta est,

    Caes. B. G. 2, 35:

    supplicatio diem unum Romae, alterum in Capenati agro indicta est,

    Liv. 27, 4, 15:

    diem unum supplicatio fuit ob, etc.,

    id. 41, 28, 1:

    in quatriduum supplicationes decernere,

    id. 5, 23, 3; 37, 47, 4; Suet. Caes. 24 fin. al.

    Lewis & Short latin dictionary > subplicatio

  • 10 reddo

    reddo, ĕre, dĭdi, dĭtum - tr. -    - redidei = reddidi, CIL 10, 6950 --- fut. reddibo, Plaut. Cas. 129; Men. 1040; cf. Prisc. 6, 32; 6, 35; Non. 508, 8. [st1]1 [-] donner en retour, rendre (à une pers. ce qu'elle vous a donné, confié, prêté).    - aliquid accipere ab alio vicissimque reddere, Cic. Lael. 26: recevoir qqch d'un autre et le lui rendre à son tour.    - ea, quae utenda acceperis, majore mensura, si modo possis, jubet reddere Hesiodus, Cic. Off. 1, 48: ce qu'on nous a prêté, c'est avec usure que nous devons, si possible, le rendre, suivant les prescriptions d'Hésiode.    - obsides reddere, Caes. BG. 1, 35, 3: rendre des otages.    - memoria bene redditae vitae, Cic. Phil. 14, 32: le souvenir d'une vie que nous avons rendue avec honneur (à la nature).    - cf. Cic. Rep. 1, 4.    - reddere beneficium, Cic. Off. 1, 48: rendre un bienfait en retour.    - acceptam cladem hosti reddere, Liv. 24, 17, 7: rendre à l'ennemi la défaite qu'il avait infligée.    - cf. Liv. 24, 20, 2 ; 27, 49, 5. [st1]2 [-] donner en retour ce qu'on doit, ce qu'on a promis, etc. ; payer, s'acquitter de.    - redde quae restant, Cic. Br. 258: acquitte-toi du reste (= achève ton exposé).    - mors naturae debita, pro patria reddita, Cic. Phil. 14, 31: mort due à la nature, payée pour la patrie (dette envers la nature acquittée pour la patrie).    - proemia reddere, Virg. En. 9. 254: accorder des récompenses.    - reddere alicui prœmia debita, Virg. En. 2, 537: payer à qqn le salaire qui lui est dû.    - mihi maxime placet ea quae male empta sunt reddi, Cic. Att. 2: je suis tout à fait d'accord pour rendre ce qui a été acheté trop cher.    - vota reddere, Cic. Leg. 2, 22: s'acquitter des voeux.    - cf. Virg. B. 5, 75.    - supplicatio redditur, Caes. BG. 7, 90, 8: on célèbre les actions de grâces prescrites.    - promissa viro reddere, Virg. En. 5, 386: délivrer à qqn la récompense promise.    - reddere poenas, Sall. J. 14, 21: subir une punition.    - reddere rationem: rendre un compte.    - debitum naturae morbo reddere, Nep. Reg. 1: payer sa dette à la nature à la suite d'une maladie, mourir de maladie. [st1]3 [-] rendre (à qqn ce qu'on lui a pris, enlevé), restituer.    - reddere captivos, Caes. BG. 7, 90, 3: rendre des prisonniers.    - reddi captivos negavit esse utile, Cic. Off. 3: il affirma qu'il n'était pas utile de rendre les prisonniers.    - cf. Cic. Phil. 2, 104.    - libertatem reddere, Suet. 25: rendre la liberté.    - patriam reddere, Liv. 5, 51, 10: rendre la patrie.    - suum cuique honorem redditum gaudeo, Cic. Am. 136: je me réjouis que chacun se soit vu restituer ses honneurs.    - aliquem patriae reddere, Cic. Mil. 94: rendre qqn à sa patrie.    - patriis redditus aris, Virg. En. 11, 269: rendu aux foyers paternels.    - cf. Virg. En. 2, 740.    - reddar tenebris, Virg. En. 6, 544: je vais rentrer dans les ténèbres (auxquelles je me suis arraché un moment).    - Teucrum iterum se reddere in arma, Virg. En. 10, 684: s'exposer de nouveau aux armes des Troyens.    - se reddere: revenir, reprendre sa place.    - se reddere convivio, Liv. 23, 9, 13: reprendre sa place au banquet. [st1]4 [-] donner en retour, en paiement, en récompense.    - is honos non solum... datur, sed... redditur, Cic. Phil. 5, 41: cet honneur, on ne l'accorde pas seulement..., on le rend en paiement...    - reddere pretium alicui pro bene factis, Plaut. Cap. 940: récompenser qqn pour ses bons offices.    - gratiam alicui reddere, Sall. J. 110, 4: payer qqn de retour, lui manifester sa reconnaissance. [st1]5 [-] placer en regard, en réplique.    - paria paribus redduntur, Cic. Or. 164: des membres de phrase égaux se font pendant. [st1]6 [-] placer en retour, retourner, traduire, rendre.    - cum, ea quae legeram Graece, Latine redderem, Cic. de Or. 1, 155: alors que je rendais en latin ce que j'avais lu en grec.    - verbum pro verbo reddere, Cic.: traduire mot à mot.    - cf. Cic. Opt. 5. [st1]7 [-] donner en retour, en écho, répéter.    - Hor. Ep. 1, 18, 14; S. 2, 8, 80; P. 158. [st1]8 [-] donner en réponse, répliquer (répartir).    - Virg. En. 1, 409; 6, 689; 11, 251, etc. [st1]9 [-] donner, produire en retour, renvoyer (des rayons); reproduire, imiter; exprimer, rendre; rendre (un son...).    - (gemma) clara repercusso reddebant lumina Phoebo, Ov. M. 2, 110: (des. pierres précieuses) renvoyaient à Phoebus ses rayons brillants qui s'y réfléchissaient.    - reddere odorem croci, Plin. 36, 177, reproduire l'odeur du safran.    - reddere paternam elegantiam in loquendo, Quint. 1, 1, 6: reproduire dans sa parole la correction paternelle du style.    - te nomine reddet, Virg. En. 6, 768: il sera ta reproduction par le nom, il te ressemblera par le nom.    - omnes Catilinas, Acidinos postea reddidit, Cic. Att. 4, 3, 3: tous les Catilina, les Acidinus ont reparu dès lors en lui (= il s'est conduit comme...).    - toto litore busta surgunt Thessalicis reddentia manibus ignem, Luc. 9, 180: tout le long du rivage, se dressent des bûchers offrant leurs flammes aux mânes de la Thessalie.    - ut, quae secum commentatus esset, ea sine scripto verbis eisdem redderet, quibus cogitavisset, Cic. Br. 301: à tel point que, ce qu'il avait préparé (avant de prononcer son discours), il le reproduisait sans aucune note, dans les mêmes termes qu'il l'avait conçu.    - cf. Quint. 10, 6, 3 ; 11, 2, 23.    - tibiae... alium sonum reddunt, Quint. 11, 3, 20: la flûte rend un son différent. [st1]10 [-] rendre, produire (en parl. du sol).    - Ter. Phorm. 680; Col. 2, 16, 2 ; Plin. 18, 87; Quint. 12,10, 25 [st1]11 [-] ramener à un état antérieur, rendre de nouveau.    - avec deux acc. reddere aliquem insignem, Virg. En. 5, 705: rendre quelqu'un illustre.    - reddam ego te fame mansuetem (= mansuetum), Plaut. As. 1.2.19: je vais te rendre doux en t'affamant.    - pecunia homines beatos non reddit: l'argent ne rend pas les hommes heureux.    - senem illum tibi dedo ulteriorem, lepide ut lenitum reddas, Plaut. Bac. 1150: je te confie ce vieux là-bas, le second, pour que tu le ramènes à une aimable douceur.    - cf. Plaut. Poen. 132.    - reddes forte latus, nigros angusta fronte capillos, reddes dulce loqui, Hor. Ep. 1, 7, 27, tu referas forte ma poitrine (solides mes poumons), et noirs mes cheveux sur un front étroit, tu referas doux mon parler.    - avec ut subj. reddes nobis, ut... fecisti, sic de magistratibus ut disputes... Cic. Leg. 3, 13: tu referas pour nous sur les magistratures, comme tu l'as fait..., un exposé critique.... [st1]12 [-] amener d'un état à un autre, rendre.    - petronem et dominum reddam mortales miserrumos, Plaut. Cap. 822: je ferai du bélier et de son maître les êtres les plus misérables.    - tutiorem vitam reddere, Cic. Rep. 1, 3: rendre la vie plus sûre.    - cf. Cic. Ac. 2, 54; de Or. 2, 8 ; Br. 38; Caes. BC. 3, 79, 4.    - homines ex feris mites reddere, Cic. Inv. 1, 2: amener les hommes de la sauvagerie à la douceur.    - aliquid effectum reddere, Plaut. Ps. 386: amener une chose à réalisation, effectuer, réaliser.    - cf. Plaut. Ps. 530; 1309; Cap. 345, etc.    - rare au passif corpus imbecillius redditur, Cels. 3, 3, 19: le corps est affaibli.    - cf. Ov. M. 4, 175; Just. 29, 4, 3, etc..    - rart subst. attribut aliquem hostem Romanis reddere, Nep. Han. 2, 1: faire de qqn un ennemi des Romains.    - avec ut + subj. mortalem summum fortuna reddidit ut famul infumus esset, Enn. An. 313: la fortune a fait du mortel le plus élevé le plus bas des esclaves.    - cf. Ter. And. 389. [st1]13 [-] rendre (à qqn) ce qu'on a reçu, remettre, transmettre.    - aliquid alicui reddere: rendre qqch à qqn.    - Graeciae veterem statum reddere: rendre à la Grèce son ancien statut.    - reddere alicui suum: rendre à qqn son dû.    - Cincius eam mihi abs te epistulam reddidit, quam tu dederas, Cic. Att. 1, 20, 1: Cincius m'a remis de ta part la lettre que tu lui avais confiée pour moi.    - cf. Cic. Fam. 2, 1, 1; 2, 17, 1; etc. ; Caes. BC. 1, 1, 1; 2, 20, 2, etc. ; Sall. C. 34, 3 ; Liv. 2, 3, 7. [st1]14 [-] donner en retour d'une demande, accorder.    - neque his petentibus jus redditur, Caes. BG. 6, 13, 7: on ne leur accorde pas malgré leur demande de solution en justice.    - cf. Quint. 11, 2, 60.    - reddere judicium, rendre un jugement (en parl. du magistrat à qui on vient demander justice).    - Ter. Phorm. 404: Quint. 7, 4, 43; Tac. An. 1, 72.    - jus reddere, Tac. An. 6, 11: rendre la justice.    - judicia in privatos reddere, Caes. BC. 2, 18, 5: rendre des jugements contre les particuliers. [st1]15 [-] rapporter, exposer.    - reddere = referre.    - causas corruptae eloquentiae, Quint. 8, 6, 76: rapporter les raisons de la corruption de l'éloquence.    - aliquid suo loco reddere, Tac. H. 4, 67: raconter une chose en son lieu.    - quae suis locis reddam, Plin.: ce que j'exposerai en son temps et lieu. [st1]16 [-] faire sortir au-dehors, rendre.    - animas reddunt, Virg. G. 3, 495: ils exhalent leur souffle, leur vie.    - cf. Ov. P 2, 11, 7.    - sanguinem reddere, Plin. Ep. 5, 19, 6: rendre, vomir du sang.    - ex alto luco vox reddita est, Virg. En. 7, 95: des profondeurs du bois sortit une voix.    - cf. Virg. En. 3, 40. [st1]17 [-] placer à part, assigner en propre (en lot).    - Plaut. St. 181; Lucr. 1, 203; 2, 65, etc. ; Cic. Nat. 1, 103 ; Virg. En. 12, 817.
    * * *
    reddo, ĕre, dĭdi, dĭtum - tr. -    - redidei = reddidi, CIL 10, 6950 --- fut. reddibo, Plaut. Cas. 129; Men. 1040; cf. Prisc. 6, 32; 6, 35; Non. 508, 8. [st1]1 [-] donner en retour, rendre (à une pers. ce qu'elle vous a donné, confié, prêté).    - aliquid accipere ab alio vicissimque reddere, Cic. Lael. 26: recevoir qqch d'un autre et le lui rendre à son tour.    - ea, quae utenda acceperis, majore mensura, si modo possis, jubet reddere Hesiodus, Cic. Off. 1, 48: ce qu'on nous a prêté, c'est avec usure que nous devons, si possible, le rendre, suivant les prescriptions d'Hésiode.    - obsides reddere, Caes. BG. 1, 35, 3: rendre des otages.    - memoria bene redditae vitae, Cic. Phil. 14, 32: le souvenir d'une vie que nous avons rendue avec honneur (à la nature).    - cf. Cic. Rep. 1, 4.    - reddere beneficium, Cic. Off. 1, 48: rendre un bienfait en retour.    - acceptam cladem hosti reddere, Liv. 24, 17, 7: rendre à l'ennemi la défaite qu'il avait infligée.    - cf. Liv. 24, 20, 2 ; 27, 49, 5. [st1]2 [-] donner en retour ce qu'on doit, ce qu'on a promis, etc. ; payer, s'acquitter de.    - redde quae restant, Cic. Br. 258: acquitte-toi du reste (= achève ton exposé).    - mors naturae debita, pro patria reddita, Cic. Phil. 14, 31: mort due à la nature, payée pour la patrie (dette envers la nature acquittée pour la patrie).    - proemia reddere, Virg. En. 9. 254: accorder des récompenses.    - reddere alicui prœmia debita, Virg. En. 2, 537: payer à qqn le salaire qui lui est dû.    - mihi maxime placet ea quae male empta sunt reddi, Cic. Att. 2: je suis tout à fait d'accord pour rendre ce qui a été acheté trop cher.    - vota reddere, Cic. Leg. 2, 22: s'acquitter des voeux.    - cf. Virg. B. 5, 75.    - supplicatio redditur, Caes. BG. 7, 90, 8: on célèbre les actions de grâces prescrites.    - promissa viro reddere, Virg. En. 5, 386: délivrer à qqn la récompense promise.    - reddere poenas, Sall. J. 14, 21: subir une punition.    - reddere rationem: rendre un compte.    - debitum naturae morbo reddere, Nep. Reg. 1: payer sa dette à la nature à la suite d'une maladie, mourir de maladie. [st1]3 [-] rendre (à qqn ce qu'on lui a pris, enlevé), restituer.    - reddere captivos, Caes. BG. 7, 90, 3: rendre des prisonniers.    - reddi captivos negavit esse utile, Cic. Off. 3: il affirma qu'il n'était pas utile de rendre les prisonniers.    - cf. Cic. Phil. 2, 104.    - libertatem reddere, Suet. 25: rendre la liberté.    - patriam reddere, Liv. 5, 51, 10: rendre la patrie.    - suum cuique honorem redditum gaudeo, Cic. Am. 136: je me réjouis que chacun se soit vu restituer ses honneurs.    - aliquem patriae reddere, Cic. Mil. 94: rendre qqn à sa patrie.    - patriis redditus aris, Virg. En. 11, 269: rendu aux foyers paternels.    - cf. Virg. En. 2, 740.    - reddar tenebris, Virg. En. 6, 544: je vais rentrer dans les ténèbres (auxquelles je me suis arraché un moment).    - Teucrum iterum se reddere in arma, Virg. En. 10, 684: s'exposer de nouveau aux armes des Troyens.    - se reddere: revenir, reprendre sa place.    - se reddere convivio, Liv. 23, 9, 13: reprendre sa place au banquet. [st1]4 [-] donner en retour, en paiement, en récompense.    - is honos non solum... datur, sed... redditur, Cic. Phil. 5, 41: cet honneur, on ne l'accorde pas seulement..., on le rend en paiement...    - reddere pretium alicui pro bene factis, Plaut. Cap. 940: récompenser qqn pour ses bons offices.    - gratiam alicui reddere, Sall. J. 110, 4: payer qqn de retour, lui manifester sa reconnaissance. [st1]5 [-] placer en regard, en réplique.    - paria paribus redduntur, Cic. Or. 164: des membres de phrase égaux se font pendant. [st1]6 [-] placer en retour, retourner, traduire, rendre.    - cum, ea quae legeram Graece, Latine redderem, Cic. de Or. 1, 155: alors que je rendais en latin ce que j'avais lu en grec.    - verbum pro verbo reddere, Cic.: traduire mot à mot.    - cf. Cic. Opt. 5. [st1]7 [-] donner en retour, en écho, répéter.    - Hor. Ep. 1, 18, 14; S. 2, 8, 80; P. 158. [st1]8 [-] donner en réponse, répliquer (répartir).    - Virg. En. 1, 409; 6, 689; 11, 251, etc. [st1]9 [-] donner, produire en retour, renvoyer (des rayons); reproduire, imiter; exprimer, rendre; rendre (un son...).    - (gemma) clara repercusso reddebant lumina Phoebo, Ov. M. 2, 110: (des. pierres précieuses) renvoyaient à Phoebus ses rayons brillants qui s'y réfléchissaient.    - reddere odorem croci, Plin. 36, 177, reproduire l'odeur du safran.    - reddere paternam elegantiam in loquendo, Quint. 1, 1, 6: reproduire dans sa parole la correction paternelle du style.    - te nomine reddet, Virg. En. 6, 768: il sera ta reproduction par le nom, il te ressemblera par le nom.    - omnes Catilinas, Acidinos postea reddidit, Cic. Att. 4, 3, 3: tous les Catilina, les Acidinus ont reparu dès lors en lui (= il s'est conduit comme...).    - toto litore busta surgunt Thessalicis reddentia manibus ignem, Luc. 9, 180: tout le long du rivage, se dressent des bûchers offrant leurs flammes aux mânes de la Thessalie.    - ut, quae secum commentatus esset, ea sine scripto verbis eisdem redderet, quibus cogitavisset, Cic. Br. 301: à tel point que, ce qu'il avait préparé (avant de prononcer son discours), il le reproduisait sans aucune note, dans les mêmes termes qu'il l'avait conçu.    - cf. Quint. 10, 6, 3 ; 11, 2, 23.    - tibiae... alium sonum reddunt, Quint. 11, 3, 20: la flûte rend un son différent. [st1]10 [-] rendre, produire (en parl. du sol).    - Ter. Phorm. 680; Col. 2, 16, 2 ; Plin. 18, 87; Quint. 12,10, 25 [st1]11 [-] ramener à un état antérieur, rendre de nouveau.    - avec deux acc. reddere aliquem insignem, Virg. En. 5, 705: rendre quelqu'un illustre.    - reddam ego te fame mansuetem (= mansuetum), Plaut. As. 1.2.19: je vais te rendre doux en t'affamant.    - pecunia homines beatos non reddit: l'argent ne rend pas les hommes heureux.    - senem illum tibi dedo ulteriorem, lepide ut lenitum reddas, Plaut. Bac. 1150: je te confie ce vieux là-bas, le second, pour que tu le ramènes à une aimable douceur.    - cf. Plaut. Poen. 132.    - reddes forte latus, nigros angusta fronte capillos, reddes dulce loqui, Hor. Ep. 1, 7, 27, tu referas forte ma poitrine (solides mes poumons), et noirs mes cheveux sur un front étroit, tu referas doux mon parler.    - avec ut subj. reddes nobis, ut... fecisti, sic de magistratibus ut disputes... Cic. Leg. 3, 13: tu referas pour nous sur les magistratures, comme tu l'as fait..., un exposé critique.... [st1]12 [-] amener d'un état à un autre, rendre.    - petronem et dominum reddam mortales miserrumos, Plaut. Cap. 822: je ferai du bélier et de son maître les êtres les plus misérables.    - tutiorem vitam reddere, Cic. Rep. 1, 3: rendre la vie plus sûre.    - cf. Cic. Ac. 2, 54; de Or. 2, 8 ; Br. 38; Caes. BC. 3, 79, 4.    - homines ex feris mites reddere, Cic. Inv. 1, 2: amener les hommes de la sauvagerie à la douceur.    - aliquid effectum reddere, Plaut. Ps. 386: amener une chose à réalisation, effectuer, réaliser.    - cf. Plaut. Ps. 530; 1309; Cap. 345, etc.    - rare au passif corpus imbecillius redditur, Cels. 3, 3, 19: le corps est affaibli.    - cf. Ov. M. 4, 175; Just. 29, 4, 3, etc..    - rart subst. attribut aliquem hostem Romanis reddere, Nep. Han. 2, 1: faire de qqn un ennemi des Romains.    - avec ut + subj. mortalem summum fortuna reddidit ut famul infumus esset, Enn. An. 313: la fortune a fait du mortel le plus élevé le plus bas des esclaves.    - cf. Ter. And. 389. [st1]13 [-] rendre (à qqn) ce qu'on a reçu, remettre, transmettre.    - aliquid alicui reddere: rendre qqch à qqn.    - Graeciae veterem statum reddere: rendre à la Grèce son ancien statut.    - reddere alicui suum: rendre à qqn son dû.    - Cincius eam mihi abs te epistulam reddidit, quam tu dederas, Cic. Att. 1, 20, 1: Cincius m'a remis de ta part la lettre que tu lui avais confiée pour moi.    - cf. Cic. Fam. 2, 1, 1; 2, 17, 1; etc. ; Caes. BC. 1, 1, 1; 2, 20, 2, etc. ; Sall. C. 34, 3 ; Liv. 2, 3, 7. [st1]14 [-] donner en retour d'une demande, accorder.    - neque his petentibus jus redditur, Caes. BG. 6, 13, 7: on ne leur accorde pas malgré leur demande de solution en justice.    - cf. Quint. 11, 2, 60.    - reddere judicium, rendre un jugement (en parl. du magistrat à qui on vient demander justice).    - Ter. Phorm. 404: Quint. 7, 4, 43; Tac. An. 1, 72.    - jus reddere, Tac. An. 6, 11: rendre la justice.    - judicia in privatos reddere, Caes. BC. 2, 18, 5: rendre des jugements contre les particuliers. [st1]15 [-] rapporter, exposer.    - reddere = referre.    - causas corruptae eloquentiae, Quint. 8, 6, 76: rapporter les raisons de la corruption de l'éloquence.    - aliquid suo loco reddere, Tac. H. 4, 67: raconter une chose en son lieu.    - quae suis locis reddam, Plin.: ce que j'exposerai en son temps et lieu. [st1]16 [-] faire sortir au-dehors, rendre.    - animas reddunt, Virg. G. 3, 495: ils exhalent leur souffle, leur vie.    - cf. Ov. P 2, 11, 7.    - sanguinem reddere, Plin. Ep. 5, 19, 6: rendre, vomir du sang.    - ex alto luco vox reddita est, Virg. En. 7, 95: des profondeurs du bois sortit une voix.    - cf. Virg. En. 3, 40. [st1]17 [-] placer à part, assigner en propre (en lot).    - Plaut. St. 181; Lucr. 1, 203; 2, 65, etc. ; Cic. Nat. 1, 103 ; Virg. En. 12, 817.
    * * *
        Reddo, reddis, reddidi, redditum, pen. corr. reddere. Terent. Rendre.
    \
        - regulas dominus indiligens Reddere alias ne volt. Plaut. N'en veult point remettre d'autres.
    \
        Quae suis locis reddam. Plin. Que je reciteray, etc. Desquels je parleray en leur lieu.
    \
        Aliquem reddere. Plin. iun. Resembler à aucun, Luy retirer.
    \
        Inter aquaticas aues mergi soliti sunt deuorare quae caeterae reddunt. Plin. La fiente des autres oiseaulx.
    \
        Anhelitum reddere. Plin. Jecter hors son haleine, Respirer.
    \
        Animam reddere. Cic. Jecter son vent et haleine.
    \
        Animam reddere. Virgil. Mourir, Rendre l'ame.
    \
        Reddidisti animum. Terent. Tu m'as faict revenir le courage.
    \
        Beneficium reddere. Terent. Rendre le plaisir.
    \
        Clamorem reddere. Liuius. Crier.
    \
        Vini colorem reddit. Plin. Il resemble, ou retire à la couleur du vin.
    \
        Colori reddere. Plin. Rebailler couleur, Faire revenir la couleur.
    \
        Commotum reddere. Terent. Avancer aucun d'aller, Le faire haster.
    \
        Conciliatum reddere animum alicuius. Cic. Appaiser aucun.
    \
        Se conuiuio reddere. Liu. Se trouver au banquet.
    \
        Crepitum reddere. Plin. Peter.
    \
        Delibutum gaudio reddere. Terent. Remplir de joye.
    \
        Depositum reddere. Cic. Rendre ce qu'on nous a baillé en garde.
    \
        Dictata reddere magistro. Horat. Rendre sa lecon au maistre d'escole.
    \
        Dictum ac factum reddere. Terent. Dire ce qu'il fault dire, et faire ce qu'il fault faire, Despescher et vuider quelque affaire.
    \
        Dubia omnia reddere. Cic. Mettre tout en doubte.
    \
        Eloquentiam alicuius eloquentiorem reddere. Quintil. Estre plus eloquent que luy.
    \
        Epistolam reddere. Cic. Bailler une paire de lettres à celuy à qui on nous avoit enchargé de les bailler.
    \
        Excrementa reddere. Plin. Faire son ordure.
    \
        Exemplum ac effigiem virtutis alicuius reddere. Liu. Representer, Monstrer la semblance.
    \
        Exequias reddere. Ouid. Faire les funerailles à un trespassé.
    \
        Ferociorem aliquem reddere. Cic. Le faire plus, etc.
    \
        Ferro reddere vitam. Cic. Estre tué de glaive.
    \
        Fimum reddere. Plin. Faire son ordure, Fienter.
    \
        Gratiam reddere. Columel. Rendre le plaisir.
    \
        Vxores grauidas reddere. Lucret. Engrossir.
    \
        Humorem reddere. Plin. Pisser.
    \
        Imaginem reddere. Plin. Representer.
    \
        Impendium reddere vsque ad assem. Plin. Rendre jusques au dernier denier ce qui a esté despendu.
    \
        Impetratum reddere aliquid alicui. Plaut. Luy impetrer quelque chose.
    \
        Incerta omnia reddere. Cic. Mettre tout en doubte.
    \
        Infectum reddere. Horatius. Faire que quelque chose n'ait point esté faicte.
    \
        Latine reddere. Cic. Tourner en Latin.
    \
        Literas reddere. Caesar. Bailler une paire de lettres à celuy à qui on nous avoit enchargé de les bailler.
    \
        Meliorem aliquem reddere. Cic. Le faire meilleur.
    \
        Nitore reddere. Plin. Rendre la beaulté et splendeur qu'on avoit paravant.
    \
        Huic nomen M. Varro reddidit Strabonem vocatum. Plin. Varro a escript le nom de cestuy, disant qu'il s'appeloit Strabo.
    \
        Omnibus in exercitu suo militibus nomina reddidit. Pli. Les a appelez touts par leurs noms.
    \
        Reddere aliquem nomine. Virgil. Avoir tel nom que luy.
    \
        Odorem croci reddit. Plin. Il flaire comme le safran.
    \
        Onera ciborum reddere. Plin. Faire son ordure.
    \
        Operam reddere. Plaut. Rendre la pareille.
    \
        Operas reddere. Cic. Achever sa tasche.
    \
        Otiosum aliquem reddere. Cicero. Le mettre hors d'ennuy, de soulci et de pensement.
    \
        Paria reddere in vtranque partem. Cic. Faire tout egual.
    \
        Partum reddere. Plin. Enfanter.
    \
        Perfectum reddere aliquid. Plaut. Parfaire.
    \
        Modio tritici panis pondo triginta reddit. Plinius. Rend le poix de, etc.
    \
        Promissa reddere alicui. Virgil. Tenir sa promesse.
    \
        Rationem reddere. Plin. Rendre compte, Dire la cause.
    \
        Sanguinem reddere. Plin. iunior. Saigner.
    \
        Panax piperis saporem reddit. Plin. Ha la saveur de poivre.
    \
        Sepulchro corpus reddere. Virgil. Mettre dedens le sepulchre.
    \
        Sonum reddere. Plin. Faire son.
    \
        Spiritum reddere alicui. Liu. S'exposer en danger de mort pour luy.
    \
        Te vacuum redde nobis. Cic. Viens et rends toy à nous delivré de tout affaire.
    \
        Reddere verbum pro verbo. Cic. Rendre mot pour mot, en translatant un livre d'un langage en autre, Translater de mot à mot.
    \
        Vicem reddere meritis. Ouid. Rendre la pareille.
    \
        Vicem alterius rei reddere. Plin. Servir au lieu d'elle.
    \
        Commanducata, croci vim reddit. Plin. Elle ha la force de safran.
    \
        Vitam reddere pro Repub. Cic. Mourir pour la Republique.
    \
        Vocem humanam reddere. Plin. Contrefaire la voix d'un homme, Parler comme un homme.
    \
        Vota reddere. Cic. Accomplir ses veux.
    \
        Vrinam reddere. Plin. Pisser.
    \
        Reddere aliquid sine scripto. Cic. Dire par coeur.
    \
        Inter philosophos reddendus est. Quintil. Il fault parler de luy entre les philosophes.
    \
        Reddit ager. Varro. Rapporte, ou rend.

    Dictionarium latinogallicum > reddo

  • 11 decerno

    dē-cerno, crēvī, crētum, ere, entscheiden, I) etwas Streitiges, Zweifelhaftes, 1) gütlich entscheiden, ausmachen, entscheidend bestimmen, beschließen, für etw. stimmen, sich erklären, sich aussprechen, a) übh., m. Acc., rem dubiam decrevit vox opportune emissa, Liv.: iustum existimant in denos pedes quadratos tres modios: id quidem soli natura decernet, Plin. – m. de u. Abl., de his Catonis praecepta decernent, Plin. – m. folg. indir. Fragesatz, cum prae imbri non satis decernere possent, quā suis opem ferrent, nicht mit Gewißheit bestimmen konnten, Liv.: zuw. ist der indir. Fragesatz zu ergänzen, quid hoc malum infelicitatis? nequeo satis decernere, ich kann's nicht recht klar kriegen (= ich kann's nicht recht begreifen), Ter. adelph. 544. – m. folg. Acc. u. Infin., sich dafür entscheiden od. erklären, dafür stimmen, die feste Ansicht gewinnen od. aussprechen, als Grundsatz aufstellen, daß usw., Perf. decrevi oft = ich habe die feste Ansicht gewonnen, ich bin od. lebe der festen Meinung, zum. adv. durch in jedem Falle, omnes tibi illi delirare visi sunt, qui sine manibus et pedibus constare deum posse decreverunt, Cic.: si id summum malum esse decreverit, Cic.: quod in me ipso satis esse consilii decreras, Cic.: in quo omnia mea posita esse decrevi, Cic.: duo talenta pro re nostra ego esse decrevi satis, dächt' ich, seien
    ————
    genug, Ter.: ubi mihi reliquam aetatem a re publica procul habendam decrevi, ich die Ansicht gewann, daß ich... müsse, Sall. – m. dopp. Acc., illum decrerunt dignum, suos cui liberos committerent, erklärten ihn entschieden für würdig, Ter. Hec. 212.
    b) insbes.: α) als gerichtl. t. t., schiedsrichterlich entscheiden, absol., ita (ja!), verum (aber) praetor decernebat, Cic. – m. Acc. od. m. de u. Abl., Servius alia decernit, de aliis consulturum se regem dicit, Liv.: si caedes facta, si de hereditate, de finibus controversia est, iidem decernunt (v. den Druiden), Caes.: qui te forum Tarsi agere, statuere multa, decernere, iudicare dicerent, Cic. – m. Adv. od. Praep. od. neutr. Adi. wie? quod iste (Verres) aliter, atque ut edixerat, decrevisset, Cic.: Verres contra illud ipsum edictum suum sine ulla religione decernebat, Cic.: praetor decernit; quam aequum, nihil dico; unum hoc dico, novum, Cic.: et fit, ut de eadem re saepe alius aliud decreverit aut iudicaverit, Cornif. rhet. – m. inter (zwischen) u. Akk. od. m. Dat. für wen? alias revocabat eos, inter quos iam decreverat, decretumque mutabat; alias inter aliquos sine ulla religione decernebat ac proximis paulo ante decreverat, Cic. II. Verr. 1, 120. – m. in u. Abl., in eius controversiis quid decernas non a te peto, Cic. ep. 13, 59: in iure dicundo ita decrevit, ut etc., Suet. Galb. 7, 2. – prägn., entscheidend, durch Spruch zuerkennen, dec. vindicias se-
    ————
    cundum servitutem, den Anspruch zuerkennen zugunsten der Skl. = dem Kläger das Recht auf seine Sklavin zuerkennen, Liv. 3, 47, 5. β) als publiz. t. t., v. Senate, v. Volke, v. Priesterkollegien u. v. einzelnen aus dem Senate usw., αα) übh., m. Acc. u. durch de u. Abl., oft zugl. m. Advv. (wie?), tu, miles, quid de imperatore Paulo senatus decrerit potius quam quid Ser. Galba fabuletur, audi, Liv.: quod vult renovari honores eosdem... nihil decernendum censeo, in betreff seines Gesuchs, die alten Ehren ihm aufs neue zuzuerkennen, trage ich auf Tagesordnung an (trage ich darauf an, zur Tagesordnung überzugehen), Cic.: sustinere in rebus statuendis decernendisque (bei Beschlüssen u. Entscheidungen) eam severitatem, quā etc., Cic. – decernendi ratio, die Entscheidung durch Vernunftgründe (Ggstz. decertandi fortitudo, die Entscheidung durch Waffengewalt), Cic. – de summa salute vestra populique Romani, de vestris coniugibus liberisque, de aris ac focis decernite diligenter, ut instituistis, ac fortiter, Cic.: et de imperio Caesaris et de amplissimis viris gravissime acerbissimeque decernitur, Caes.: quare, cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae et de omnibus coniuratis decernere, Sall. – sed ne id quod placebat decerneret (senatus) in (bei) tantae nobilitatis viris, ambitio obstabat, Liv. 5, 36, 9; vgl. Liv. 26, 2, 15. – id quod XIII. Kal. Ian. se-
    ————
    natus me auctore (auf meinen Antrag) decrevit, Cic. Phil. 6, 1. – m. folg. indir. Fragesatz, quo praesidio tuto et libere senatus quae vellet decernere auderet, Caes. b. c. 1, 2, 2. – m. folg. Acc. u. Infin., si hic ordo (der Senat) placere decreverit te ire in exsilium, obtemperaturum te esse dicis, Cic.: tumultum esse (daß der Staat im Kriegszustande sei) decrevi, Cic.: ob eas res tumultum esse decrevit senatus, Liv.: ad unum omnes Numae Pompilio regnum deferendum decernunt, Liv.: Lacedaemonii ad patriae subsidium revocandum ab Asia Agesilaum decernunt, Iustin.: D. Iunius Silanus, primus sententiam rogatus supplicium sumendum decreverat, Sall. – absol., ea Sullae et plerisque placuere, pauci ferocius decernunt, Sall.: neque, cum consul decresset, quisquam obtemperabat, Liv.: cum pontifices decressent ita, Cic.: plerisque (senatoribus) libere decernendi potestas eripitur, Caes.: m. secundum (zugunsten) u. Akk., nuntiat inani populo pontifices secundum se decrevisse, Cic.: consules de consilii sententia decreverunt secundum Buthrotios, Cic.: m. dopp. Nom., qui ordo decrevit invitus, zu dem Beschlusse gezwungen wurde, Cic. Phil. 1, 13. – ββ) prägn., etwas dekretieren, beschließen = durch Beschluß etw. bestimmen, erklären, anordnen, anberaumen (festsetzen), anweisen, ansetzen, verhängen, übertragen, u. v. einzelnen, dafür stimmen, darauf antragen, daß etw. erklärt,
    ————
    angeordnet usw. werde, mit Acc., od. mit folg. indir. Fragesatz, od. m. folg. ut u. Konj. u. m. bl. Konj., pecunias ad ludos, Cic.: pecunias ad templum monumentumque alcis, Cic.: tempus ad utramque rem, Sall.: diem colloquio (zum G.), Sall.: classem ingentem, die Ausrüstung einer gewaltigen Flotte beschließen, Iustin.: tres legatos, für die Absendung dr. G. stimmen, Cic.: una de pace legatos ad Scipionem, Liv.: legatos mittendos, Suet.: tertiam legationem ad res Saguntinis reddendas, Liv.: delectum, Liv.: supplicationem ob recitationem, Suet., od. quindecim dierum, Caes.: tumultum, den T. erklären = den Staat in Kriegszustand erklären, Cic.: quaestionem de bonis direptis, Caes., od. de morte alcis, Cic., de morte alcis per senatum, Liv.: genus poenae novum, Sall.: id bellum, Liv.: provinciam desponsam, non decretam habere, Cic. – decretum, uti supplicatio per triduum ad omnia pulvinaria haberetur, Liv.: senatus Romae decrevit, ut P. Cornelius praetor litteras Capuam ad consules mitteret, Liv.: de quo (Postumio) nominatim decrevit senatus, ut statim in Siciliam iret, Cic.: m. folg. Konj., senatus decrevit, darent operam consules, ne quid res publica detrimenti caperet, Sall. Cat. 29, 2: qui Indiae quique Bactris praeerant, quibus quisque finibus habuisset, imperium obtinerent decretum est, Curt. 10, 10 (30), 4. – Abl. absol. m. dopp. Acc., Dolabellā hesterno die hoste decreto (zum
    ————
    F. erklärt), Cic. Phil. 11, 16. – m. Ang. wem? durch Dat. = jmdm. etw. zuerkennen, durch Beschluß etw. jmdm. erweisen, anweisen, verleihen, übertragen, jmdm. zu Ehren etw. anordnen, aufzustellen ( zu errichten) beschließen, alci annuum sumptum, Cic.: alci praemium, Sall.: alci omnes honores, Nep.: alcis trecentas statuas, Nep.: alci supplicationem (s. supplicatio das Nähere), Cic.: alci triumphum, Cic.: alci triumphum ob captas Syracusas, Val. Max.: alci imperium (v. d. Tribus), Liv.: alci bellum u. alci bellum adversus alqm (die Führung des Kr.), Iustin.: provincias privatis, Caes., od. futuris consulibus, Suet., od. alci Numidiam (als Geschäftskreis, Provinz), Sall.: u. so consulibus Numidiam atque Italiam, Sall.: ambobus consulibus Ligures, Liv.: m. dopp. Acc., praemium (als B.) servo libertatem et sestertia centum, Sall.: provincias (als Pr.) consulibus Hispaniam atque Africam, Liv. – Hortensii et mea et Luculli sententia ex illo senatus consulto, quod te referente factum est, tibi decernit, ut regem reducas, trägt darauf an, daß dir der Auftrag gegeben werde, den König zurückzuführen, Cic. ep. 1, 1, 3. – m. in (gegen) u. Akk., at enim quis reprehendet, quod in parricidas rei publicae decretum erit (verhängt werden wird)? Sall. Cat. 51, 25.
    2) feindlich, durch Kampf entscheiden, bis zur Entscheidung kämpfen, streiten, a) mit Waffen u.
    ————
    dgl., bes. als milit. t. t., itaque haud magni certaminis fuit; primus clamor atque impetus rem decrevit, Liv. 25, 41, 6: nostra certamina non verba legatorum nec hominum quisquam disceptator, sed campus Campanus, in quo concurrendum est, et arma et communis Mars belli decernet; proinde inter Capuam Suessulamque castra castris conferamus et Samnis Romanusne imperio Italiam regant decernamus, Liv. 8, 23, 8 sq.: m. folg. indir. Fragesatz, ineamus aliquam viam, quā, utri utris imperent, sine magna clade, sine multo sanguine utriusque populi decerni possit, Liv. 1, 23, 9. – dec. pugnam, Liv., proelium, Cic.: in ipso gladiatorio vitae certamine, quod ferro decernitur, Cic. – m. de u. Abl., de summa rerum dec., Liv.: armatos in acie stare et summis de rebus decernere et ad victoriam niti, Quint.: de salute rei publicae decernitur, Cic. – absol. mit Abl. womit? wodurch? dec. armis, ferro, Cic. dec. lapidibus et subselliorum fragminibus, Suet.: cursibus et crudo caestu, wettkämpfen, Verg.: Marte, Curt.: acie, Nep., Liv. u.a., navali acie, Mela, navali certamine, Liv. (vgl. Drak. Liv. 40, 8, 19): equestri proelio, Curt.: ibi diem unum opperitur... quo integriore exercitu decerneret, Nep. – m. cum u. Abl. (feindl. u. freundl.), cum alqo ferro, Enn. fr.: cum alqo vel pacisci vel decernere, Mela: dec. proelio cum proditore, Iustin.: od. m. inter se u. Akk., Auct. b. Hisp.: cornibus inter se (von Stieren),
    ————
    Verg. – m. contra u. Akk., cum suorum paucitate contra magnam vim hostium artificio magis quam viribus, Auct. b. Afr. 14, 1. – m. pro u. Abl., solus in Boeotia pro omnibus nobis cum dispendio sanguinis sui decernens, Amm. 16, 12, 41. – mit Advv., Praepp. od. Genet. u. Abl. loc. wo? diem locumque constituunt, ubi secum armis decernerent, Liv.: omnibus viribus in Sicilia, Iustin.: cum P. Cornelio Scipione Clastidii apud Padum, Nep. – m. Advv. od. Abl. wann? consilium habitum, utrum extemplo decernerent, an Rhodiam exspectarent classem, Liv.: crastino die bene iuvantibus dis acie decernamus, Liv.: primo quoque tempore decernendum est, Auct. b. Hisp.: classe paucis diebus erant decreturi, Nep. – absol., si decerni placet, Liv.: hostem lacessere ac trahere ad decernendum, Liv.: decernendi potestatem Pompeio fecit, Caes.
    b) mit Worten, bes. als gerichtl. t. t., m. Abl. womit? wodurch? decernite criminibus, mox ferro decreturi, Liv.: qui iudicio decernent, die Prozeßführenden, Quint.: utinam meo solum capite decernerem, Cic. – m. de (über) u. Abl., de capite, Cic.: de vita et ornamentis suis omnibus, Cic.: uno iudicio de fortunis omnibus, Cic. – m. pro (für) u. Abl., pro suo sodali et pro sua omni fama prope fortunisque, Cic. – m. ad u. Akk., quod ne ad extrema quidem decretis timendum sit, den zum letzten Schicksal Bestimmten = den zum
    ————
    Tode Verurteilten, Sen. ep. 18, 11.
    II) seinen Willen bestimmen, beschließen, sich entschließen, den Vorsatz od. Entschluß fassen, sich vornehmen, gew. m. folg. Infin., quicquid peperisset, decreverunt tollere, Ter.: nam si tu fluctus undasque e gurgite salso tollere decreris, Lucil. 40: ibidem manere decrevit, Nep.: Caesar his de causis Rhenum transire decreverat, Caes.: decreram cum eo valde familiariter vivere, Cic.: duas res simul nunc agere decretum est mihi, Plaut.: sumat consumat perdat, decretum est pati, Ter.: certum atque decretum est non dare signum, Liv. – mit folg. Acc. u. Infin., uxorem decrerat dare sese mihi hodie, Ter. Andr. 238: im Passiv mit folg. Nom. u. Infin., candida Tartareo nuptum Proserpina regi iam dudum decreta dari, Claud. rapt. Pros. 216. – m. folg. ut u. Konj., hic decernit, ut miser sit, Cic. Tusc. 3, 65. – mit folg. bl. Coniunctiv, profestos festos (dies) habeam decretumst mihi, Plaut. Poen. 501. – Synkop. Perf.: Formen decrerim, decreram, decrero, decresset, decresse öfter bei den Komik., bei Lucil., Cic., Liv. u.a.; s. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 3. S. 486.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > decerno

  • 12 polvinar

    pulvīnar ( polv-), āris, n. [pulvinus], a couch made of cushions, and spread over with a splendid covering, for the gods and persons who received divine honors; a couch or cushioned seat of the gods (in the lectisternium, placed for the gods before their statues and altars):

    nunc Saliaribus Ornare pulvinar deorum Tempus erat dapibus,

    Hor. C. 1, 37, 3; Liv. 5, 52, 6:

    aram et aediculam et pulvinar dedicare,

    Cic. Dom. 53, 136:

    quem Caesar majorem honorem consecutus erat, quam ut haberet pulvinar, simulacrum, etc.,

    Cic. Phil. 2, 43, 110; cf. Suet. Caes. 76;

    so of Romulus,

    Ov. M. 14, 827;

    of Augustus,

    Suet. Aug. 45; id. Claud. 4: ad omnia pulvinaria supplicatio decreta est, before all the seats of the gods, i. e. in all the temples, Cic. Cat. 3, 10, 23; so,

    decretum, uti supplicatio per triduum ad omnia pulvinaria haberetur,

    Liv. 22, 1, 15; cf. id. 30, 21; Tac. A. 14, 12:

    spectabat e pulvinari,

    the cushioned seat in the circus, Suet. Aug. 45: deorum pulvinaribus et epulis magistratuum fides praecinunt, i. e. at the lectisternia or feasts of the gods, Cic. Tusc. 4, 2, 4.— Poet.: macellum pingue pulvinarium, i. e. rich store of beasts for sacrifice, Prud. steph. 10, 1056:

    templa deformantur, pulvinaria proteruntur,

    App. M. 4, p. 155, 39.—
    II.
    In gen., a sofa, cushioned seat, seat of honor, easy couch; of the couch or marriage-bed of Livia, Ov. P. 2, 2, 71;

    of Messalina,

    Juv. 6, 31; cf.

    geniale,

    Cat. 64, 47; of the imperial seat on the spina in the circus, Suet. Aug. 45; id. Claud. 4; Juv. 6, 31; Suet. Dom. 13:

    in summo pulvinaris locatus cenā poculisque inauguratur,

    App. M. 7, p. 191.

    Lewis & Short latin dictionary > polvinar

  • 13 pulvinar

    pulvīnar ( polv-), āris, n. [pulvinus], a couch made of cushions, and spread over with a splendid covering, for the gods and persons who received divine honors; a couch or cushioned seat of the gods (in the lectisternium, placed for the gods before their statues and altars):

    nunc Saliaribus Ornare pulvinar deorum Tempus erat dapibus,

    Hor. C. 1, 37, 3; Liv. 5, 52, 6:

    aram et aediculam et pulvinar dedicare,

    Cic. Dom. 53, 136:

    quem Caesar majorem honorem consecutus erat, quam ut haberet pulvinar, simulacrum, etc.,

    Cic. Phil. 2, 43, 110; cf. Suet. Caes. 76;

    so of Romulus,

    Ov. M. 14, 827;

    of Augustus,

    Suet. Aug. 45; id. Claud. 4: ad omnia pulvinaria supplicatio decreta est, before all the seats of the gods, i. e. in all the temples, Cic. Cat. 3, 10, 23; so,

    decretum, uti supplicatio per triduum ad omnia pulvinaria haberetur,

    Liv. 22, 1, 15; cf. id. 30, 21; Tac. A. 14, 12:

    spectabat e pulvinari,

    the cushioned seat in the circus, Suet. Aug. 45: deorum pulvinaribus et epulis magistratuum fides praecinunt, i. e. at the lectisternia or feasts of the gods, Cic. Tusc. 4, 2, 4.— Poet.: macellum pingue pulvinarium, i. e. rich store of beasts for sacrifice, Prud. steph. 10, 1056:

    templa deformantur, pulvinaria proteruntur,

    App. M. 4, p. 155, 39.—
    II.
    In gen., a sofa, cushioned seat, seat of honor, easy couch; of the couch or marriage-bed of Livia, Ov. P. 2, 2, 71;

    of Messalina,

    Juv. 6, 31; cf.

    geniale,

    Cat. 64, 47; of the imperial seat on the spina in the circus, Suet. Aug. 45; id. Claud. 4; Juv. 6, 31; Suet. Dom. 13:

    in summo pulvinaris locatus cenā poculisque inauguratur,

    App. M. 7, p. 191.

    Lewis & Short latin dictionary > pulvinar

  • 14 celebratus

    1. celebrātus, a, um
    part. pf. к celebro
    2. adj.
    1) употребительный, часто встречающийся (verbum AG; proverbium Q)
    2) массовый, оживлённый, многолюдный ( forum Sl); охотно посещаемый ( insula hospitibus celebrata Ap)
    5) прославляемый, восхваляемый (eloquentia T; scriptor Sen; fortitudo QC)
    celebratissimus carminibus fons Arethusa Sen — источник Аретуса, столь прославленный (воспетый) в стихах

    Латинско-русский словарь > celebratus

  • 15 obreptivus

    obrēptīvus, a, um
    1) тайный, совершаемый втихомолку ( supplīcatio Symm)

    Латинско-русский словарь > obreptivus

  • 16 postulatrix

    postulātrīx, īcis f.
    p. solemnitas Tertsupplicatio

    Латинско-русский словарь > postulatrix

  • 17 praerogativa

    praerogātīva, ae f. [ praerogativus ]
    2) (sc. centuria) прерогативная центурия (голосующая первой) C, L
    4) преимущественное право, прерогатива (p. militaris Lampr; p. minoris aetatis CJ)
    5) добрый знак, предзнаменование, предвестник (supplicatio est p. triumphi C)

    Латинско-русский словарь > praerogativa

  • 18 supplicamentum

    supplicāmentum, ī n.
    1) Ap = supplicatio
    2) кара, возмездие, тж. мучение Tert

    Латинско-русский словарь > supplicamentum

  • 19 vagus

    I a, um
    1) бродячий, блуждающий, странствующий, скитающийся ( per vias T); кочевой, кочующий ( Gaetuli Sl); летучий ( arena H); непостоянный ( venti H); перелётный ( aves H); движущийся, блуждающий ( stellae C)
    4) нетвердый, шаткий, неустойчивый ( sententia C); ненадёжный, изменчивый ( fortuna C); непостоянный, ветреный (puella Prp, O)
    5) беспорядочный ( motus C); бессвязный, путаный ( supplicatio L); расплывчатый, растянутый, нескладный ( orationis genus C); неопределённый, слишком общий ( quaestio C)
    II vagus, ī m.
    бездомный человек, скиталец, бродяга C, T

    Латинско-русский словарь > vagus

  • 20 celebratus

    celebrātus, a, um, PAdi. m. Compar. u. Superl. (celebro), 1) zahlreich besucht, a) v. Örtl., zahlreich besucht, belebt, forum rerum venalium totius regni maxime celebratum, Sall. Iug. 47, 1. – b) v. Festen, durch zahlreiche Teilnahme belebt, dah. festlich, feierlich, dies festus celebratusque per omnem Africam, Sall.: supplicatio celebratior, Liv.: dies celebratior, Ov. – 2) durch Rede u. Schrift allgemein verbreitet, a) übh. ins Publikum gebracht, bekannt, quid in Graeco sermone tam tritum atque celebratum est, quam etc., Cic.: verbum celebratius, Gell.: res celebratissimae omnium sermone, Cic. – b) gepriesen, verherrlicht, gefeiert, α) v. Lebl., forma, Sall. fr.: eloquentia, Tac.: Macedonum fortitudo, Curt. – nomine quam pretio celebratior ara, Ov.: celebratissimus carminibus fons Arethusa, Sen. – β) v. Pers., artifices, Plin.: scriptor celebratissimus, Gell. – Scipio parum factis fortibus, partim suāpte fortunā quādam ingentis ad incrementa gloriae celebratus, Liv. – c) oft angewendet, häufig, celebrata apud Graecos schemata, Quint.: missile celebratum, in Menge abgeschossene Pfeile, Sil.: anuli usus celebratior, Plin.

    lateinisch-deutsches > celebratus

См. также в других словарях:

  • Supplicatio — in ancient Rome was a solemn thanksgiving or supplication to the gods decreed by the senate: all the temples were opened, and the statues of the gods placed in public upon couches (pulvinaria) to which the people offered up their thanksgivings… …   Wikipedia

  • SUPPLICATIO — apud Romanos honos fuit, qui una cum Imperatoris nomine decernebatur Victori: Nempe, cum Senatus Populo Deûm templa aperiri, ac gratias Diis, Imperatoris nomine, agriuberet. Erat enim moris, ut Consules vel Praetores, postquam a militibus… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • supplicatio — ▪ Roman religion       in Roman religion, a rite or series of rites celebrated either as a thanksgiving to the gods for a great victory or as an act of humility after a national calamity. During those times the public was given general access to… …   Universalium

  • supplicatio — /sapl3keysh(iy)ow/ In the civil law, a petition for pardon of a first offense; also a petition for reversal of judgment; also equivalent to duplicatio, which corresponds to the common law rejoinder …   Black's law dictionary

  • supplicatio — (Civil law.) Same as duplicatio …   Ballentine's law dictionary

  • ОБЩЕСТВЕННАЯ МОЛИТВА —    • Supplicatĭo          богам по случаю счастливых или несчастных общественных событий; в первом случае это была благодарственная молитва (gratulatio), во втором молитва о помиловании и отвращении бедствия (obsecratio); ср. Cic. ad. fam. 11, 18 …   Реальный словарь классических древностей

  • supplication — [ syplikasjɔ̃ ] n. f. • 1160; lat. supplicatio → supplier 1 ♦ Prière faite avec instance et soumission. ⇒ adjuration, imploration. « On me mit à la porte [...] malgré les supplications de mes parents » (Apollinaire). Absolt « La face levée, les… …   Encyclopédie Universelle

  • Liturgia hispánica — Saltar a navegación, búsqueda La liturgia hispánica (mal llamada rito mozárabe, mejor rito visigótico o rito hispánico) es la liturgia de la Iglesia católica que se consolidó en torno al siglo VI en la península Ibérica, en el Reino visigodo de… …   Wikipedia Español

  • Mozarabic Rite — • The name Mozarabic Rite is given to the rite used generally in Spain and in what afterwards became Portugal from the earliest times of which we have any information down to the latter part of the eleventh century, and still surviving in the… …   Catholic encyclopedia

  • Rito hispano — La liturgia hispánica (también llamada rito mozárabe, mejor rito visigótico o rito hispánico) es la liturgia de la Iglesia católica que se consolidó en torno al siglo VI en la península Ibérica, en la Reino visigodo de Toledo, y que fue… …   Wikipedia Español

  • LITANIA — rogatio, supplicatio: Sed praeterea publicae supplicationis genus est, quâ Dei misericordia ex sollenni more ardentius imploratur. Indicebantur olim graviquovis imminente discrimine, quandoque ad impertandam camporum benedictionem, ne tactis… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»